Druga część opracowania dotyczącego zmian z 2022 roku w zakresie legalizacji pobytu i zatrudniania cudzoziemców, dotyczy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dla wyjaśnienia ustawa ta określa m.in. takie kwestie jak zatrudnienie cudzoziemców na podstawie zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową czy oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Ustawa ta jest jednym z kluczowych aktów prawnych w procesie zatrudniania cudzoziemców.

UWAGA ! W związku z panującą wojną na terytorium Ukrainy, zmianie uległy sposoby zatrudnienia obywateli Ukrainy. Niektórzy obywatele Ukrainy mogą być zatrudnieni bez zezwoleń na pracę czy oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.

Pierwsza zmiana warta uwagi wynika z tzw. Brexitu i polega na włączeniu do kręgu cudzoziemców uprawnionych do pracy w Polsce bez zezwolenia, również obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Tym samym mimo wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, jej obywatele nadal mogą pracować w Polsce bez zezwolenia na tych samych zasadach jak obywatele Unii Europejskiej.

Z punktu widzenia pracodawcy, najważniejszą zmianą jest ta w zakresie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemców.

Czym jest oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi? Jest to jeden z instrumentów przewidzianych przez przepisy prawa polskiego, który pozwala na legalne zatrudnienie cudzoziemców ze wschodu tj. obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji lub Ukrainy. Z chwilą wpisania oświadczenia do rejestru taki cudzoziemiec może swobodnie podjąć u Ciebie pracę. Jest to jeden z prostszych sposobów na zatrudnienie cudzoziemca z państw wschodnich. Ważne jest jedynie, aby praca którą oferuje się cudzoziemcowi nie była pracą sezonową określoną w odrębnych przepisach np. pracą w sektorze rolnictwa, usług hotelarskich czy restauracji itp.

Dotychczas na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy, można było zatrudnić cudzoziemca na okres do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Tym samym po upływie 6 miesięcy trzeba było odczekać kolejnych 6 miesięcy, aby znowu można było na tej podstawie zatrudnić cudzoziemca. Biorąc pod uwagę, że zatrudnienie na podstawie oświadczenia było najbardziej pożądane z uwagi na prostotę i szybkość tej drogi, takie ograniczenia czasowe były – delikatnie mówiąc – nie na rękę pracodawcom.

Zmieniając ustawę wydłużono możliwość pracy na oświadczeniu do 24 miesięcy oraz zrezygnowano z okresu w jakim można pracować na oświadczeniu. Po wykorzystaniu okresu 24 miesięcy pracy, od razu można złożyć nowe oświadczenie o powierzeniu pracy. Rozwiązanie to znacznie ułatwia pracodawcom zatrudnienie cudzoziemca zza wschodniej granicy. Dla przykładu – teraz można swobodnie złożyć dla cudzoziemca oświadczenie o powierzeniu pracy na cały okres wizy pracowniczej tj. okres jednego roku. Tym samym cudzoziemiec zamierzający podjąć pracę w Polsce, będzie mógł bez posiadania zezwolenia na pracę, złożyć wniosek o roczną wizę pracowniczą jedynie na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy.

Pozostałe zmiany przepisów w zakresie wyżej wskazanych oświadczeń w praktyce mają jedynie znaczenie kosmetyczne, zaś sama procedura zatrudnienia cudzoziemców jest taka jak dotychczas. Krótko mówiąc, najistotniejszej zmianie (tylko i aż), uległ okres pracy na jaki można zatrudnić cudzoziemca na podstawie oświadczenia.

Z praktycznych zmian należy odnotować jeszcze zmiany dotyczące samych zezwoleń na pracę. W pierwszej kolejności ustawodawca wprowadził możliwość wydawania przez wojewodów zezwoleń na pracę z pierwszeństwem dla cudzoziemców, którzy będą już zatrudnieni u pracodawców/zleceniodawców Minister właściwy do spraw gospodarki może określić, w drodze rozporządzenia, prowadzących działalność o znaczeniu strategicznym dla gospodarki narodowej. Wykaz takich pracodawców każdorazowo określać będzie rozporządzeniem Minister właściwy do spraw gospodarki. Na dzień pisania niniejszego artykułu, takie rozporządzenie nie zostało jeszcze opublikowane.

Ustawodawca rozszerzył także katalog przypadków które nie będą wymagać wydania nowego zezwolenia. Dotychczas nie trzeba było uzyskiwać nowego zezwolenia na pracę tylko w przypadku zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, przejęcia zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę, przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę lub zastąpienia umowy cywilnoprawnej umową o pracę. Obecnie katalog ten rozszerzono również o przypadki zmiany nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków lub zwiększenia wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia.

               Obecnie doszedł nam również nowy obowiązek związany z zatrudnieniem cudzoziemca na podstawie zezwolenia na pracę tj. pracodawca/zleceniodawca zobowiązany jest do podwyższenia wynagrodzenia cudzoziemca proporcjonalnie do zwiększenia wymiaru czasu pracy cudzoziemca zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy lub liczby godzin, w których cudzoziemiec wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. Generalnie chodzi o to, że zwiększenie liczby godzin lub etatu cudzoziemca wykonującego pracę na umowie zlecenie, musi iść w parze z proporcjonalnym zwiększeniem wynagrodzenia. Dla przykładu jeżeli cudzoziemiec pracuje na ¼ etatu ze stawką 1000 zł netto, to zatrudnienie go na ½ etatu wymaga zaoferowania mu wynagrodzenia w wysokości 2000 zł netto.

               Powyżej wskazane zmiany są najistotniejsze z punktu widzenia pracodawcy zatrudniającego cudzoziemców. Oczywiście ustawa zawiera również nowelizacje innych przepisów, jednak w tym artykule skupiliśmy się tylko na najważniejszych. W trzeciej i ostatniej części opracowania omówimy specjalne rozwiązania dla cudzoziemców w związku z wprowadzonymi w dniu 29.01.2022 r. zmianami.